Ankieta czytelnicza – stosunek naszych uczniów do lektur szkolnych

 

 

 

Na temat kanonu lektur szkolnych obowiązującego na poszczególnych etapach edukacji od lat toczą się dyskusje na łamach prasy, w mediach społecznościowych, środowisku akademickim i ministerialnym. A co o lekturach przerabianych w szkole średniej sądzi sama młodzież?
Ankieta opracowana i przeprowadzona przez nauczycieli bibliotekarzy w naszej szkole ma na celu wysłuchanie głosu uczniów, poznanie ich opinii i przemyśleń oraz zebranie i analizę danych dotyczących czytelnictwa.
Ankiety zostały przeprowadzone wśród klas czwartych, gdyż miały one już okazję poznać większość pozycji z zestawu lektur obowiązujących na ostatnim stopniu szkolnej edukacji. Pytania dotykały tematów takich  jak : czy młodzież czyta całe książki czy ogranicza się tylko do streszczenia, jakie wartości dostrzega (lub nie) w czytaniu lektur, które z obowiązkowych tytułów ceni najwyżej, które i z jakiego powodu uważa za trudne, niezrozumiałe lub budzące niechęć,  jakimi pozycjami literackimi uważa, że warto byłoby wzbogacić listę obowiązkowych książek.

Jak kształtują się odpowiedzi na zadane przez nas pytania?

Otóż, ankiety pokazują, że lektury w całości czyta ok. 40 % uczniów, 18 % zadowala się samymi streszczeniami, a 42 % czyta w całości tylko te utwory, które wzbudziły zainteresowanie. Odpowiedź „w ogóle nie czytam lektur” nie miała (na szczęście) ani jednego wskazania.  

Lektury wymieniane jako najchętniej czytane przez młodzież to „ Rok 1984” oraz „Zbrodnia i kara”, sporo zwolenników ma również „Ferdydurke”, „Mistrz i Małgorzata” oraz „Tango”. Dużą ilość wskazań pozytywnych miała również „Lalka”, choć w przypadku tej lektury pojawiło się także niemało głosów krytycznych.

Najwięcej głosów negatywnych miały „Dziady” i inne dzieła  epoki romantyzmu, takie jak „Konrad Wallenrod” czy „Pan Tadeusz”. Młodzież nie negowała ich wartości jako ważnych elementów historii literatury polskiej, oceniała je natomiast jako trudne i napisane niezrozumiałym językiem.

Sprzeczne uczucia okazał się budzić „Potop”, często wspominany  w ankiecie, zarówno jako przykład lektury, która podobała się najbardziej, jak i tej, którą uczniowie najchętniej wykreśliliby z zestawu. Argumenty jakie przytoczyli zwolennicy tej książki to : „ciekawa historia”, „dużo akcji”, „podobał mi się język”, „fajne przesłanie”, „wciągający, przypominał długi serial”, „można się do niego odwołać w pracy pisemnej, dużo kontekstów” W opiniach nieprzychylnych dziełu pojawiały się natomiast określenia takie jak : „długa lektura”, „mała ilość motywów przydatnych na maturze”, „monotonna”, „za dużo opisów”, „za dużo wydarzeń historycznych”.

Wśród książek, które do zestawu lektur nie należą, a według młodzieży powinny, najczęściej wymieniany był „Władca Pierścieni”. Padały opinie, że jest to „klasyk literatury fantastycznej, który każdy powinien poznać”,  jest w tej książce „wiele odwołań do mitologii i spuścizny kulturowej pochodzącej z wielu stron świata”.  Młodzież uwzględniłaby również m.in. utwory Stanisława Lema ( takie jak „Niezwyciężony” i „Kongres Futurologiczny”), „Folwark Zwierzęcy” Orwella, powieści Jane Austen i Haruki Murakamiego, Harper Lee czy  dzieła Hermana Hesse i Stephena Kinga.

Dlaczego warto czytać lektury? Na to, zadane w ankiecie pytanie, padały odpowiedzi takie jak : „ponieważ pomagają wzbogacić słownictwo”, ”dają obraz epoki, pomagają zrozumieć ówczesny sposób myślenia” ,  „można je interpretować samemu i porównywać do własnego życia”, „pozwalają dobrze zdać maturę”, „można się dowiedzieć czegoś więcej o wydarzeniach historycznych”.  Pojedyncze głosy twierdziły z kolei, że czytać lektur nie warto, bo „są nudne” i „zabierają czas, który można spożytkować na swoje pasje i hobby”.

Jakie wnioski pozwala wysnuć nasza ankieta? Przede wszystkim sugeruje, że wbrew rozpowszechnionej opinii, większość młodzieży widzi potrzebę zapoznania się z książkami z obowiązującego w szkole średniej zestawu i nie jest to przez nich motywowane wyłącznie koniecznością zdania matury. Oczywiście, uczniowie mają swoje preferencje i chcieliby zaprowadzić w kanonie lektur pewne zmiany, jednakże, jako ogół, doceniają, że książki te dają im możliwość zapoznania się z kulturą wysoką, uniwersalnymi wartościami, zróżnicowanym, zmieniającym się na przestrzeni wieków sposobem postrzegania i kreacji rzeczywistości oraz języka.